M.Hiroi's Home Page

Puzzle DE Programming

ペグ・ソリテア : 変形三角盤

[ Home | Puzzle ]

問題の説明

またまた少しだけサイズを大きくした「ペグ・ソリテア」に挑戦しましょう。

変形三角盤

上図は「変形三角盤」と呼ばれるペグ・ソリテアです。21 個のマスが少し変わった三角形に並んでいて、そこにペグを配置します。ペグは別のペグをひとつだけ跳び超えることで、任意の方向へ移動することができます。もちろん、着地する地点が空いていなければ、跳び越えることはできません。今回は中央のペグを取り除き、最後にペグが中央にひとつ残る跳び方 (中央補償型の解) の最短手数を求めることにします。

●プログラムを作る

それではプログラムを作りましょう。使用するプログラミング言語は Python3 ですが、盤面が大きくなると Python3 では荷が重いので、今回は PyPy3 (ver 7.3.1) を使うことにします。最初に、ペグの跳び先表を定義します。下図のように座標を定義すると、跳び先表は次のようになります。

変形三角盤の座標

リスト : 跳び先表の定義

# 定数
MAX_JUMP = 19
HOLE = 6
SIZE = 21

# 跳び先表
jump_table = [
    [(2, 4)],                             #  0
    [(2, 3)],                             #  1
    [(3, 5), (4, 7)],                     #  2
    [(2, 1), (5, 8), (6, 10)],            #  3
    [(2, 0), (6, 9), (7, 11)],            #  4
    [(3, 2), (6, 7), (8, 13), (9, 15)],   #  5
    [(9, 14), (10, 16)],                  #  6
    [(4, 2), (6, 5), (10, 15), (11, 17)], #  7
    [(5, 3), (9, 10), (13, 19)],          #  8
    [(6, 4), (10, 11)],                   #  9
    [(6, 3), (9, 8)],                     # 10
    [(7, 4), (10, 9), (17, 20)],          # 11
    [(13, 14)],                           # 12
    [(8, 5), (14, 15)],                   # 13
    [(9, 6), (13, 12), (15, 16)],         # 14
    [(9, 5), (10, 7), (14, 13), (16, 17)],# 15
    [(10, 6), (15, 14), (17, 18)],        # 16
    [(11, 7), (16, 15)],                  # 17
    [(17, 16)],                           # 18
    [(13, 8)],                            # 19
    [(17, 11)],                           # 20
]

変形三角盤を解く関数 solver() は次のようになります。

リスト : 変形三角盤の解法

def solver():
    global cnt
    cnt = 0
    board = [True] * SIZE
    # 初手を 14 -> 6 に限定
    board[14] = False
    board[9] = False
    for i in range(2, MAX_JUMP + 1):
        print(f'----- {i} -----')
        dfs(board, 1, i, [(14, 6)])
        if cnt > 0: break
    print(cnt)

今回は初手を 14 -> 6 に限定します。あとのプログラムは Hoppers と同じなので説明は割愛します。詳細は プログラムリスト をお読みください。

●実行結果

それでは実行してみましょう。

>>>> s = time.time(); solver(); print(time.time() - s)
----- 2 -----
----- 3 -----
----- 4 -----
----- 5 -----
----- 6 -----
----- 7 -----
----- 8 -----
----- 9 -----
----- 10 -----
----- 11 -----
----- 12 -----
[14, 6][11, 9][3, 10][1, 3][7, 2][0, 4][12, 14, 6][5, 2, 7, 5, 13][20, 11, 9][15, 17][19, 8, 10][18, 16, 6]
[14, 6][11, 9][3, 10][1, 3][7, 2][0, 4][12, 14, 6][5, 2, 7, 5, 13][20, 11, 9][19, 8, 10][15, 17][18, 16, 6]
[14, 6][11, 9][3, 10][1, 3][7, 2][0, 4][12, 14, 6][5, 7, 2, 5, 13][20, 11, 9][15, 17][19, 8, 10][18, 16, 6]

・・・省略・・・

[14, 6][11, 9][3, 10][12, 14, 6][20, 11, 9][1, 3][15, 17][7, 2][0, 4][5, 7, 2, 5, 13][19, 8, 10][18, 16, 6]
[14, 6][11, 9][3, 10][12, 14, 6][20, 11, 9][15, 17][1, 3][7, 2][0, 4][5, 2, 7, 5, 13][19, 8, 10][18, 16, 6]
[14, 6][11, 9][3, 10][12, 14, 6][20, 11, 9][15, 17][1, 3][7, 2][0, 4][5, 7, 2, 5, 13][19, 8, 10][18, 16, 6]
96
579.0008935928345

実行環境 : PyPy3 (ver 7.3.1), Ubunts 20.04 (WSL1), Intel Core i5-6200U 2.30GHz

最短手数は 12 手、解は全部で 96 通りあります。実行時間は約 9 分 40 秒かかりました。解を一つ求めるだけでよければ、もっと速くなります。dfs() の最初の if 文を次のように修正します。

リスト : 解を一つ求める場合

def dfs(board, jc, limit, move):
    global cnt
    if jc > limit or cnt > 0: return
    ・・・省略・・・

実行時間は約 5 分 30 秒になりました。それでも、単純な反復深化では時間がかかりますね。そこで、次回は反復深化の常套手段である「下限値枝刈り法」を使ってプログラムの高速化に挑戦しましょう。


●プログラムリスト

#
# peg21.py : 変形三角盤 (ペグ・ソリティア)
#
#            Copyright (C) 2022 Makoto Hiroi
#

# 定数
MAX_JUMP = 19
HOLE = 6
SIZE = 21

# 跳び先表
jump_table = [
    [(2, 4)],                             #  0
    [(2, 3)],                             #  1
    [(3, 5), (4, 7)],                     #  2
    [(2, 1), (5, 8), (6, 10)],            #  3
    [(2, 0), (6, 9), (7, 11)],            #  4
    [(3, 2), (6, 7), (8, 13), (9, 15)],   #  5
    [(9, 14), (10, 16)],                  #  6
    [(4, 2), (6, 5), (10, 15), (11, 17)], #  7
    [(5, 3), (9, 10), (13, 19)],          #  8
    [(6, 4), (10, 11)],                   #  9
    [(6, 3), (9, 8)],                     # 10
    [(7, 4), (10, 9), (17, 20)],          # 11
    [(13, 14)],                           # 12
    [(8, 5), (14, 15)],                   # 13
    [(9, 6), (13, 12), (15, 16)],         # 14
    [(9, 5), (10, 7), (14, 13), (16, 17)],# 15
    [(10, 6), (15, 14), (17, 18)],        # 16
    [(11, 7), (16, 15)],                  # 17
    [(17, 16)],                           # 18
    [(13, 8)],                            # 19
    [(17, 11)],                           # 20
]

# 手順の表示
def print_move(xs):
    from_, to_ = xs[0]
    print(f'[{from_}, {to_}', end='')
    prev = to_
    for from_, to_ in xs[1:]:
        if prev == from_:
            print(f', {to_}', end='')
        else:
            print(f'][{from_}, {to_}', end='')
        prev = to_
    print(']')

# 反復深化
def dfs(board, jc, limit, move):
    global cnt
    if jc > limit: return
    if len(move) == MAX_JUMP:
        if board[HOLE]:
            print_move(move)
            cnt += 1
    else:
        for from_ in range(SIZE):
            if not board[from_]: continue
            for del_, to_ in jump_table[from_]:
                if not board[del_] or board[to_]: continue
                board[from_] = False
                board[del_] = False
                board[to_] = True
                if move[-1][1] == from_:
                    newjc = jc
                else:
                    newjc = jc + 1
                move.append((from_, to_))
                dfs(board, newjc, limit, move)
                move.pop()
                board[from_] = True
                board[del_] = True
                board[to_] = False

def solver():
    global cnt
    cnt = 0
    board = [True] * SIZE
    # 初手を 14 -> 6 に限定
    board[14] = False
    board[9] = False
    for i in range(2, MAX_JUMP + 1):
        print(f'----- {i} -----')
        dfs(board, 1, i, [(14, 6)])
        if cnt > 0: break
    print(cnt)

初版 2000 年 10 月 21 日
改訂 2022 年 10 月 29 日

Copyright (C) 2000-2022 Makoto Hiroi
All rights reserved.

[ Home | Puzzle ]